بیماری کلیه پلی کیستیک، بیماری است که علت به وجود آمدن آن اختلالات ژنتیکی است. این بیماری میتواند باعث بزرگ شدن اندازه کلیه‌ها شود و عملکرد آن را با اختلال مواجه کند. در این مقاله، بیان می‌کنیم که بیماری کلیه پلی کیستیک چیست؟ علائم نشان‌دهنده آن کدامند؟ علت به وجود آمدن آن چیست؟ روش‌های تشخیص کدامکند؟ راه‌های پیشگیری از آن چیست؟ از چه رژیم غذایی استفاده کنیم؟
بیماری کلیه پلی کیستیک چیست؟
بیماری کلیه پلی‌کیستیک (PKD)، یک بیماری است که از طریق ژنتیک انتقال پیدا می‌کند و موجب تشکیل کیست‌های پر از مایع در بافت کلیه میشود. این کیست‌ها به طور تدریجی بزرگ می‌شوند و می‌توانند باعث خرابی و کاهش عملکرد کلیه شوند.
PKD یکی از چهار علت اصلی نارسایی کلیه است. علاوه بر این، در افراد مبتلا به PKD ممکن است کیست‌ها در کبد نیز ایجاد شود. در مرکز پزشکی فردمحور دوسلدورف انواع بیماری های ژنتیکی از جمله کلیه پلی کیستیک باتوجه به ویژگی های سلولی-مولکولی هر فرد توسط پروفسور کریم نیرنیا درمان می شود.
علت بیماری کلیه پلی کیستیک چیست؟
در بیشتر موارد، بیماری کلیه پلی کیستیک به واسطه وراثت ژنتیکی از والدین به فرزندان منتقل میشود. در صورتی که یکی از والدین مبتلا به بیماری کلیه پلی کیستیک باشد یا هر دو والدین ژن‌های غیرطبیعی این بیماری را داشته باشند، احتمال دارد ژنتیک موجب شود که فرزندان نیز به این بیماری مبتلا شوند. گرچه بیماری کلیه پلی کیستیک بیشتر به صورت وراثتی انتقال پیدا می‌کند، اما در برخی موارد، جهش ژنتیکی به شکل خود به خود رخ می‌دهد و موجب بروز این بیماری میشود.
بیشتر بخوانید: انواع آزمایش ژنتیک
چه علائمی نشان‌دهنده بیماری کلیه پلی کیستیک است؟
ماهیت این بیماری به گونه‌ای است که ممکن است سال‌ها طول بکشد تا علائم آن در بدن فرد ظاهر شود. در این مدت، کیست‌ها معمولا به اندازه نیم اینچ یا بیشتر رشد می کنند. علائم نشان‌دهنده بیماری کلیه پلی کیستیک شامل این موارد می‌شوند:
- احساس درد در پهلو
- تکرر در ادرار
- وجود خون در ادرار
- درد و ناراحتی شدید در ناحیه شکم و پشت
- وجود عفونت در مجاری ادرار
- وجود رنگ‌پریدگی و کبودی در پوست
- خستگی بیش از حد
- وجود در ناحیه مفاصل
- وجود ناهنجاری و مشکل در ناخن‌های دست و پا
تشخیص بیماری کلیه پلی کیستیک
جهت تشخیص و شناسایی بیماری کلیه پلی کیستیک آزمایش‌های متعددی تجویز میشود. بعضی از آزمایش‌ها تنها به منظور تشخیص بیماری کلیه پلی کیستیک انجام می‌شوند، در حالی که برخی دیگر به منظور اندازه‌گیری و مشخص نمودن تعداد کیست‌ها، بررسی و ارزیابی بافت سالم انجام می‌شوند. این آزمایش‌ها برای تشخیص PKD تجویز می‌شوند.
سونوگرافی: در روش سونوگرافی با به کار بردن امواج اولتراسوند، تصویری از کلیه به دست می‌آید که با آن می‌توان بیماری را تشخیص داد.
سی‌تی‌اسکن: در روش سی‌تی‌اسکن، با استفاده از اشعه X، تصویرهای مقطعی از کلیه‌ها ثبت می‌شوند و می‌توان بیماری را تشخیص داد.
اسکن ام‌آرآی: در روش (ام‌آرآی MRI)، با به کارگیری میدان مغناطیسی و امواج رادیویی، اختلالات و ناهنجاری‌های مربوط به کلیه تشخیص داده میشود.
در صورت داشتن علائم بیماری کلیه پلی کیستیک یا داشتن سابقه خانوادگی در این زمینه، توصیه می‌کنیم به فوق‌تخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه کرده و آزمایش‌های لازم برای تشخیص به موقع بیماری را انجام دهید. پزشک پس از بررسی و ارزیابی علائم، یکی از آزمایش‌های بیان شده در بخش بالا را به شما تجویز می‌کند. همچنین، با توجه به وضعیت کلیه‌ها، ممکن است پزشک یکسری آزمایش‌های تکمیلی دیگری را نیز تجویز کند.
درمان بیماری کلیه پلی کیستیک
در حال حاضر، هیچ درمان دائمی برای بیماری کلیه پلی کیستیک وجود ندارد و تنها روش‌های درمانی برای کاهش علائم و درمان عوارض مرتبط با آن موجود است.
- کنترل رشد کیست کلیه با تویز دارو
- کنترل فشار خون بالا با کمک دارو
- درمان درد با استفاده از دارو یا جراحی
- درمان عفونت مثانه و کلیه با استفاده از آنتی‌بیوتیک
- درمان نارسایی کلیه
بیشتر بخوانید: مشاوره ژنتیک فرد محور
راه‌های پیشگیری از بیماری کلیه پلی کیستیک
هیچ راهی برای پیشگیری از این بیماری، به دلیل نقش وراثت در آن، وجود ندارد. تنها راهکار موثر برای پیشگیری و مقابله با این بیماری، تغییر سبک زندگی برای کاهش خطرات و کاهش آسیب به کلیه‌ها است. بعضی از توصیه‌های ضروری سبک زندگی برای بیماران مبتلا به کلیه پلی کیستیک، عبارتند از:
- پرهیز از مصرف داروهایی که توسط پزشک تجویز نشده‌اند و استفاده منظم از داروهایی که توسط پزشک تجویز شده‌اند
- قطع مصرف سیگار و سایر دخانیات
- وزن متعادل داشتن
- کم کردن مصرف نمک و چربی
- پایین آوردن مصرف الکل
- داشتن فعالیت بدنی (مناسب) روزانه
- کنترل سطح کلسترول خون
- کنترل کردن سطح قند خون
- کنترل کردن سطح فشار خون
از چه رژیم غذایی برای بیماری کلیه پلی کیستیک استفاده کنیم؟
هیچ رژیم غذایی خاص یا شیوه زندگی خاصی بر روی تشکیل کیست در اشخاص مبتلا به بیماری کلیه پلی کیستیک وجود ندارد. با این حال، رعایت سبک زندگی سالم و داشتن تغذیه مناسب میتواند بهتر شدن عملکرد کلیه و پایین آمدن فشار خون در این افراد کمک کند. در بیماران مبتلا به کلیه پلی کیستیک، حفظ فشار خون در سطح مناسب بسیار مهم است. زیرا فشار خون بالا میتواند به کلیه‌ها آسیب برساند و عارضه‌های جدی برای آن ایجاد کند.
به این نکته توجه کنید: مطالب این بخش، برای افرادی که به دیالیز نیاز ندارند و کارکرد کلیه‌شان خیلی پایین نیست، مفید است. اگر به دیالیز نیاز دارید یا میزان عملکرد (فیلتراسیون) کلیه شما پایین است یا متخصص تغذیه، طبق وضعیت بیماری شما رژیم غذایی و سبک زندگی خاصی برایتان تعیین نموده است، احتمالا این توصیه‌ها برای شما مفید و مناسب نیستند.
بیشتر بخوانید: کنترل دیابت با سلول درمانی
وزن متعادل داشته باشید. برای کاهش خطر ابتلا به فشار خون بالا و مشکلات قلبی وزن خود را در حد مناسب و متعادل نگه دارید. این وزن با راهنمایی متخصص تغذیه و با در نظر گرفتن شرایط کلیه شما تعیین می‌گردد.
به اندازه کافی مایعات مصرف کنید. اغلب شنیده میشود، در صورت ابتلا به کلیه پلی کیستیک، نوشیدن مایعات اضافی میتواند مفید باشد، اما تحقیقاتی برای ثابت کردن این ادعا و کنترل رشد کیست‌های کلیه وجود ندارد. توصیه متخصصان تغذیه کلیوی این است که در صورت تشنگی، از نوشیدنی استفاده کنید اما نه در حد زیاد.
از کافئین کمتر استفاده کنید. در حال حاضر، هیچ گونه شواهدی وجود ندارد که بیانگر این موضوع باشد که افراد مبتلا به کلیه پلی‌کیستیک (ADPKD) باید از مصرف کافئین خودداری کنند. هرچند برخی از پژوهشگران این ادعا را دارند که مصرف کافئین ممکن است بر رشد کیست‌های کلیه تاثیر بگذارد، اما مطالعه‌ای بر روی افراد انجام نشده است که این نظریه را تائید کند. استفاده کم از کافئین در طول روز بر روی سلامت قلب و عروق تاثیر منفی ندارد، از مصرف زیاد کافئین باید خودداری نمود.
از میوه، سبزیجات و غلات کامل در رژیم غذایی خود استفاده کنید و میزان استفاده از نمک و چربی را پایین بیاورید.
نتیجه‌گیری: کلیه پلی‌کیستیک یک بیماری ژنتیکی است که موجب آسیب به کلیه شده و میتواند منجر به بیماری حاد کلیه شود. ما در این مقاله، علت بیماری، علائم نشان‌دهنده آن، در‌مان‌های موقتی، تشخیص، راه‌های پیشگیری و نوع رژیم غذایی مناسب برای بیماران را بررسی کردیم.