دیابت ارثی اختلالی است که با افزایش غیر طبیعی قند خون مشخص می شود. علل دیابت نوع ارثی پیچیده است و این وضعیت ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و سبک زندگی فرد است. درست است که دیابت معمولاً در خانواده‌ها دیده می‌شود و اگر مادر، پدر، خواهر یا برادر مبتلا به دیابت دارید، احتمال ابتلای شما به دیابت بیشتر است. با این حال، همه افراد با سابقه خانوادگی دیابت نوع ارثی به آن مبتلا نمی شوند. دیابت نوع ارثی الگوی وراثتی واضحی ندارد، اگرچه بسیاری از افراد مبتلا حداقل یکی از اعضای نزدیک خانواده خود، مانند والدین یا خواهر و برادر، مبتلا به این بیماری هستند. خطر ابتلا به دیابت نوع ارثی با تعداد اعضای خانواده مبتلا افزایش می یابد.
دیابت ارثی چیست؟
دیابت ارثی یک بیماری است که با سطح بالای قند خون شناخته می‌شود. گفته می‌شود که چاقی دلیل عمدهٔ دیابت ارثی در افرادی است که به لحاظ ژنتیکی مستعد ابتلا به این بیماری هستند. در واقع، دیابت نوع 2 یک بیماری ژنتیکی است که با ترکیبی از ژنتیک و عوامل محیطی مانند چاقی، نداشتن فعالیت بدنی، سن، و عوامل ریسک دیگر، ایجاد می‌شود. آزمایش های ژنتیک احتمال ابتلا به دیابت های نوع 1 و 2 را نشان می‌دهد؛ اما در رابطه با دیابت چند ژنی ممکن است چندان کافی نباشد. در هر صورت، پیشگیری از دیابت نوع 2 با تغییر سبک زندگی، از جمله تغییر در رژیم غذایی و افزایش فعالیت بدنی، میسر است.
نقش ژنتیک در ابتلای افراد به دیابت
دیابت نوع 2 یک بیماری ژنتیکی است که با ترکیبی از ژنتیک و عوامل محیطی مانند چاقی، نداشتن فعالیت بدنی، سن، و عوامل ریسک دیگر، ایجاد می‌شود
دیابت نوع 2 نتیجه تعامل بین عوامل محیطی و یک جزء ارثی قوی است. ژنتیک نقش بسیار قوی در ایجاد دیابت نوع 2 ایفا می کند و نسبت به دیابت نوع 1 ارتباط قوی تری با سابقه خانوادگی و اصل و نسب دارد. مطالعات روی دوقلوها نشان داده است که ژنتیک نقش بسیار مهمی در ایجاد دیابت نوع 2 دارد. با این حال، صرف نظر از نوع، ژنتیک به تنهایی باعث دیابت نمی شود، اما انواع خاصی مانند دیابت نوع 2 و دیابت بارداری، پیوند ژنتیکی دارند.
آیا بیماری دیابت ارثی است؟
ژنتیک به تنهایی باعث دیابت نمی شود، اما انواع خاصی مانند دیابت نوع 2 و دیابت بارداری، یک پیوند ژنتیکی دارند دیابت نوع 2 می تواند ارثی باشد، اما عوامل محیطی نیز نقش دارند. همه افراد با سابقه خانوادگی دیابت نوع 2 به آن مبتلا نمی شوند، اما اگر والدین یا خواهر و برادری به آن مبتلا باشند، احتمال ابتلای شما به آن بیشتر است.
انواع دیابت ارثی کدامند؟
دیابت انواع مختلفی دارد و ژنتیک در برخی از آنها نقش دارد. انواع دیابت ارثی به شرح زیر است:
1. دیابت نوع 1: دیابت نوع 1 یک بیماری خودایمنی است که زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول های سالم حمله کند. اگرچه پزشکان معتقد بودند که دیابت نوع 1 کاملاً ژنتیکی است، اما همه افراد مبتلا به دیابت نوع 1 سابقه خانوادگی آن را ندارند. با این حال، برخی از ویژگی‌های ژنتیکی ممکن است در شرایط خاص احتمال ابتلا به دیابت نوع 1 را افزایش دهد.
2. دیابت نوع 2: دیابت نوع 2 نتیجه تعامل بین عوامل محیطی و یک جزء ارثی قوی است. ژنتیک در ایجاد دیابت نوع 2 نقش بسیار مهمی دارد و نسبت به دیابت نوع 1 ارتباط قوی تری با سابقه خانوادگی و اصل و نسب دارد. چندین جهش ژنی با ایجاد دیابت نوع 2 مرتبط است. این جهش‌های ژنی می‌توانند با محیط و یکدیگر تعامل داشته باشند تا خطر شما را بیشتر افزایش دهند.
3. دیابت بارداری: دیابت بارداری نوعی دیابت است که در دوران بارداری ایجاد می شود. یک زن مبتلا به دیابت بارداری اغلب یکی از اعضای خانواده خود مبتلا به دیابت، معمولا نوع 2 است. با این حال، پزشکان مطمئن نیستند که چرا این اتفاق می افتد، و هیچ الگوی وراثتی واضحی وجود ندارد.
روش‌های پیشگیری از ابتلا به دیابت ارثی
چند روش برای پیشگیری از دیابت ارثی در ادامه توضیح داده شده است:
1. معاینات منظم سالانه در تمام سنین: معاینات منظم می تواند به تشخیص زودهنگام دیابت و جلوگیری از عوارض کمک کند. اگر سابقه خانوادگی دیابت دارید، ضروری است که به طور منظم غربالگری شوید.
2. متعهد به ورزش منظم: ورزش می تواند به پیشگیری از دیابت نوع 2 و مدیریت دیابت نوع 1 و 2 کمک کند. همچنین می تواند به شما در حفظ وزن سالم کمک کند، که برای پیشگیری از دیابت ارثی ضروری است.
3. رژیم غذایی سالم داشته باشید: رژیم غذایی سالم می تواند به پیشگیری از دیابت نوع 2 و مدیریت دیابت نوع 1 و 2 کمک کند. داشتن یک رژیم غذایی متعادل که شامل میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین بدون چربی و چربی های سالم باشد، ضروری است.
4. اجتناب از سیگار کشیدن: سیگار کشیدن می تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و سایر مشکلات سلامتی را افزایش دهد. ترک سیگار می تواند به پیشگیری از دیابت و بهبود سلامت کلی کمک کند.
5. حفظ وزن مناسب: اضافه وزن یا چاقی می تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهد. حفظ وزن مناسب از طریق رژیم غذایی و ورزش می تواند به پیشگیری از دیابت ارثی کمک کند.
6. تاریخچه سلامت خانواده خود را بشناسید: دانستن سابقه سلامت خانواده می تواند به شما در درک خطر ابتلا به دیابت کمک کند. با پزشک خود در مورد سابقه دیابت در خانواده خود صحبت کنید و اقداماتی را برای پیشگیری یا به تاخیر انداختن دیابت ارثی انجام دهید.
سوالات متداول دیابت ارثی
اگر والدین من دیابت داشته باشند، آیا این بدان معناست که من به آن مبتلا خواهم شد؟
اگرچه داشتن سابقه خانوادگی دیابت خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد، اما تضمینی برای ابتلا به دیابت ارثی نیست. انتخاب سبک زندگی و عادات غذایی ممکن است به جلوگیری از وقوع این تغییرات کمک کند.
آیا آزمایش ژنتیک می تواند احتمال ابتلای من به دیابت را تعیین کند؟
هیچ ژن منحصر به فردی برای بررسی وجود ندارد که احتمال ابتلای شما به دیابت را تعیین کند. هزاران ژن می توانند از دیابت نوع 1 و 2 پیشگیری کنند یا باعث ایجاد دیابت نوع 1 شوند. این امر می تواند تعیین خطر واقعی شما هنگام سنجش ژنتیک و عادات با سابقه خانوادگی شما بسیار چالش برانگیز باشد.
نتیجه گیری
اگر سابقه دیابت در خانواده دارید، احتمال ابتلا به پیش دیابت و ابتلا به دیابت ارثی در شما بیشتر است. یادگیری در مورد سابقه دیابت در خانواده شما یک گام مهم برای یافتن اینکه آیا پیش دیابت دارید یا خیر و اینکه آیا احتمال ابتلای شما به دیابت بیشتر است یا خیر است.
در خاتمه، معاینات منظم، ورزش منظم، رژیم غذایی سالم، اجتناب از سیگار، حفظ وزن مناسب و اطلاع از سابقه سلامت خانواده از روش‌های پیشگیری از دیابت ارثی هستند. این روش ها می توانند به پیشگیری یا به تاخیر انداختن دیابت و بهبود سلامت کلی کمک کنند.