سلول درمانی، عبارت است از استفاده از سلول‌های زنده و تصفیه شده از بدن خود بیمار جهت رشد، جایگزینی و یا ترمیم بافت‌های آسیب دیده که بر اثر بیماری‌ها مختلف ایجاد شده است. یکی از پیشرفت‌های هیجان انگیز سلول درمانی در درمان بیماری سرطان می‌باشد. سلول های درمانی می توانند به صورت مستقیم برای جایگزینی سلول های آسیب دیده یا نابود شده در بیماری ها مانند بیماری های قلبی، بیماری های عصبی و بیماری های خونی مورد استفاده قرار بگیرند. همچنین، این سلول ها می توانند به عنوان بستری برای انتقال ژن درمانی به بیماری های ژنتیکی نیز استفاده شوند. اگر می خواهید درباره سلول درمانی بیشتر بدانید در ادامه مقاله با ما همراه باشید…
سلول درمانی چیست؟
سلول درمانی، عبارت است از استفاده از سلول هایی که به عنوان درمان برای بیماری ها استفاده می شوند. این سلول ها معمولاً از بدن فرد خود یا افراد دیگر گرفته می شوند و پس از تغییر، به بیمار جایگزین می شوند. سلول درمانی در واقع یک درمان شخصی می‌باشد که با استفاده از سلول های ایمنی خود فرد اقدام به درمان بیماری سرطان می‌نماید.
سلول های درمانی می توانند به صورت مستقیم به بیمار تزریق شوند یا با استفاده از تکنولوژی هایی مانند گرفتن نمونه خون، مارکرهای سطحی، سلول های بنیادی و ژن درمانی، به بیمار انتقال داده شوند.
اصول سلول درمانی
سلول درمانی روشی است که از سلول‌های زنده به عنوان دارویی جهت درمان بیماری استفاده می‌شود. در درمان بیماری سرطان از توانایی ذاتی سلول‌های ایمنی بدن جهت جستجو و از بین بردن سلول‌های غیرطبیعی بدن استفاده می‌شود، نام‌های بسیاری جهت این روش درمانی وجود دارد مانند سلول درمانی ایمنی و یا سلول درمانی انتخابی اما در نهایت روش درمان همه‌ی آنها مشابه می‌باشد؛ سلول‌ها تخصصی سیستم ایمنی به نحوی هدایت و مهندسی می‌شوند که قادر باشند ویژگی‌های منحصر به فرد بیماری سرطان در فرد را تشخیص دهند و یا به صورت انتخابی از تومورهای فرد جدا می‌شوند، در آزمایشگاه در مقیاس زیاد رشد داده می‌شوند و سپس به صورت انفوزیون داخل وریدی به بیمار تزریق می‌شود.
سلول‌هایی که در سلول درمانی کاربرد دارند
انواع مختلفی از سلول‌ها در جهت سلول درمانی به کار برده می شوند که عبارتند از:
- سلول های بنیادی خون ساز
- سلول‌های بنیادی ماهیچه‌های اسکلتی
- سلول‌های بنیادی عصبی
- سلول‌های بنیادی مزانشیمی (سلول‌های بنیادی بالغ که به ساختارهایی مانند بافت همبند، خون، سلول‌های لنفاوی، استخوان و غضروف تبدیل می‌شوند)
- انفوسیت‌های
- سلول‌های دندریتیک (نوعی از سلول‌های ارائه دهنده آنتی ژن هستند که در در سیستم ایمنی تطبیقی نقش دارند)
- سلول‌های جزایر پانکراس
انواع سلول درمانی
- اتولوگ: در سلول درمانی اتولوگ از سلول های بدن خود بیمار استفاده می‌شود
- آلوژنیک: در این روش از سلول‌های اهدا کننده که از فرد دیگری تهیه می شود جهت درمان فرد بیمار استفاده می‌شود.
بسیاری از درمان‌هایی که جهت سلول درمانی استفاده می‌شود از سلول های پرتوان القایی استفاده می‌نماید که برخلاف سلول‌های بنیادی پرتوان مشتق شده از جنین این سلول‌ها، سلول هایی بالغ هستند که از پوست یا سلول‌های خونی گرفته می‌شود، این سلول‌ها با برنامه ریزی‌هایی که در آزمایشگاه ژنتیک انجام می‌شود به حالت پرتوان مشابه حالت جنینی باز می‌گردند و امکان توسعه و استفاده به انواع سلول‌های انسانی مورد نیاز را دارند.
بیشتر بخوانید: ژن درمانی سرطان چیست و چگونه انجام می شود؟
بیماری‌های قابل و رمان با روش سلول درمانی
- آرتروز: آرتروز یک بیماری التهابی است که مفاصل را هدف قرار می‌دهد، درمان با سلول‌های بنیادی می‌تواند با ترمیم غضروف‌های آسیب دیده در مفاصل به کاهش التهاب در داخل و اطراف مفاصل کمک نماید.
- بیماری سرطان: استفاده از سلول‌های بنیادی تاکنون جهت درمان بیماری سرطان خون و سرطان لنفوم نتایج مثبتی داشته است، این سلول‌های جایگزین سلول‌هایی می‌شود که بر اثر بیماری مورد آسیب قرار گرفته‌اند.
- بیماری پارکینسون: استفاده از سلول‌های بنیادی جهت ترمیم آسیب‌های عصبی که در بیماری پارکینسون ایجاد می‌شود می‌تواند مفید واقع باشد، بر اساس تحقیقات این درمان می‌تواند در جایگزینی سلول‌های مغزی تولید کننده دوپامین که طی بیماری پارکینسون از بین رفته‌اند موثر واقع شوند.
- بیماری‌های قلبی: بازسازی سلول‌های قلبی در بیمارانی که به دلیل حمله‌های قلبی دچار نارسایی قلبی شده‌اند و یا حتی در بیمارانی که دچار تنگی و یا گشادی عروق هستند با استفاده از سلول‌های بنیادی در حهت ترمیم بافت آسیب دیده قلب و عروق موثر می‌باشد.
- ام اس: مطالعات نشان داده که سلول‌های بنیادی می‌توانند به طور مستقیم به سمت ضایعات مغزی آسیب دیده حرکت کرده و سلول‌های مغز را ترمیم نمایند و در کنترل فعالیت‌های عیرعادی سیستم ایمنی نیز کمک کننده هستند، در نتیحه آسیب‌های عصبی که بر اثر بیماری ام اس ایجاد می‌شوند توسط سلول‌های بنیادی می‌توانند تحت ترمیم قرار بگیرند.
- دیابت: درمان دیابت نوع 1 و 2 با جایگزینی سلول‌های بنیادی به جای سلول‌های بتای آسیب دیده و یا از دست رفته می‌تواند مفید باشد.
- بیماری‌های کلیوی: با توجه به اینکه سلول‌های بنیادی توانایی تبدیل شدن به بسیاری از سلول‌های بدن را دارند می‌توان از این سلول‌ها در درمان آسیب‌های حاد و مزمن بیماری‌های کلیه استفاده کرد و سلول‌هایی که بر اثر بیماری از بین رفته است را مورد بازیابی قرار داد.
چشم انداز سلول درمانی در درمان بیماری سرطان
در دهه گذشته مطالعات بسیاری بر روی سلول درمانی انجام شده است و اکنون محققان این استراتژی را به عنوان یکی از روش‌ها درمان برای بیماری سرطان خون معرفی کرده‌اند که به تائید سازمان غذا و دارو نیز رسیده است.
تاکنون سلول درمانی برای افرادی که مبتلا به برخی از انواع سرطان خون هستند مورد تائید قرار گرفته است اما سلول درمانی برای تومورهای جامد همچنان در حال تحقیق می‌باشد. با توجه به اینکه تومورهای جامد حدود 90 درصد از انواع سرطان‌های مورد تشخیص را تشکیل می‌دهند. پیشرفت این فناوری برای توسعه سلول درمانی به صورتی که این سلول‌ها به صورت انتخابی به سلول‌های جامد تومورهای سرطان حمله کنند با توجه به توانایی برخی تومورها که قادر هستند از سلول‌ها ایمنی پنهان شوند، کمی دشوار به نظر می‌رسد اما با تحقیقات بسیاری که در این مقطع زمانی در حال انجام می‌باشد به نظر می‌رسد دستیابی به این هدف چندان هم دور نباشد.
بنابراین لازم است تا تحقیقات بیشتری جهت گسترش فناوری‌های سلول درمانی جهت تمام انواع سرطان لازم می‌باشد، با توجه به موفقیت‌های این روش به نظر می‌رسد که در آینده‌ای نه چندان دور این روش به عنوان یکی از روش‌های برگزیده جهت درمان انواع سرطان به کار برده شود.
منابع:
https://www.news-medical.net/health/What-are-Dendritic-Cells.aspx
https://stemcell.ucla.edu/induced-pluripotent-stem-cells
https://www.lagunabeachaesthetics.com/blog/8-conditions-that-benefit-from-stem-cell-therapy