آیا سرطان ریه ارثی است؟ این سوالی است که ممکن ذهن بسیاری از افرادی که شاهد این بیماری در بستگان نزدیک خود بوده‌اند را درگیر کند. اگر چه نقش ژنتیک در مقایسه با سایر عوامل زمینه‌ساز این بیماری چندان چشم گیر نیست، اما طبق بررسی‌های انجام شده شواهدی مبنی بر انتقال سرطان ریه به شکل ارثی از یک نسل به نسل بعد ثابت شده است. کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با این موضوع به افراد کمک خواهد کرد که با آگاهی بیشتر به دنبال عوامل خطر بروز این بیماری بوده و در صورت داشتن سابقه خانوادگی به مشاوره ژنتیک سرطان ریه مراجعه نمایند تا ریسک ابتلا به آن را کاهش دهند. در این مقاله از سایت پروفسور کریم نیرنیا بیشتر به این موضوع می پردازیم. با ما همراه باشید.
تاثیر ژنتیک بر بروز سرطان ریه
سرطان ریه نرخ بقای پایینی در میان انواع سرطان‌ها داشته و یکی از عوامل اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در سراسر جهان محسوب می‌شود. استعمال دخانیات و آلاینده‌های موجود در هوا از علل اصلی این بیماری هستند. مطالعات انجام گرفته تاثیر ژنتیک در بروز این بیماری را نیز تایید کرده است. در نتیجه در پاسخ این سوال که آیا سرطان ریه ارثی است باید توجه داشت که نقش سابقه خانوادگی و ژن‌ها می‌تواند یکی از عوامل زمینه‌ساز سرطان ریه باشد.
آیا سرطان ریه ارثی است؟ طبق آمار حدود 8 درصد از سرطان‌های ریه با پیش زمینه ارثی بروز می‌کنند. داشتن والدین و یا خواهر و برادری که مبتلا به این بیماری هستند می‌تواند احتمال بروز این بیماری را در فرد افزایش دهد. مطالعات مبتنی بر جمعیت مختلفی در رابطه با این موضوع که آیا سرطان ریه ارثی است انجام گرفته که تایید کننده نقش ژنتیک در ابتلا به این بیماری است، اما همچنان محیط یکی از مهمترین علل بروز این نوع از سرطان است.
بیشتر بخوانید: اختلال دو قطبی و ژنتیک
سرطان ریه ارثی چیست؟
برای آشنایی با این موضوع که آیا سرطان ریه ارثی است لازم است در ابتدا با مفهوم ژن‌ها و نقش آن بیشتر آشنا شویم. ژن‌ها در واقع قطعاتی از DNA هستند که دستورالعمل‌های مختلف در بدن را کنترل می‌کنند. آنکوژن‌ها (Oncogenes) یکی از انواع ژن‌های موجود در بدن هستند که در رشد و تقسیم سلولی دخیل هستند. ژن‌های سرکوبگر تومور (Tumor suppressor genes) از تقسیم سلولی جلوگیری می‌کنند. ایجاد تغییرات در این ژن‌ها که تحت عنوان جهش یا موتاسیون شناخته می‌شود باعث رشد و تکثیر غیر طبیعی سلول‌ها گشته و در نتیجه سبب بروز سرطان می‌گردد. در بیشتر موارد سرطان ریه، این تغییرات در طول زندگی فرد و در سلولهای خاص در ریه (جهش سوماتیک) رخ می‌دهند و تنها در موارد کمی این جهش‌ها ارثی بوده و در تمام سلولهای بدن یافت می‌شود. جهش ژرم لاین از والدین به فرزند منتقل می‌گردد. نمونه‌های جهش ژنتیکی در افراد مبتلا به سرطان ریه می‌تواند شامل CHEK2، ATM، TP53، BRCA1، EGFR، APC و PALB2 باشد.
برخی از انواع سرطان ریه بیشتر تحت تاثیر تغییرات ژن‌های خاص قرار دارند، برای نمونه جهش در ژن‌های خاص در حدود 60 درصد از افراد مبتلا به آدنوکارسینومای ریه مشاهده شده است. مطالعات مختلف در زمینه شناسایی ژن‌های خانوادگی سرطان ریه به شناخت نشانگرها و علل و مکانیسم این بیماری کمک زیادی خواهد کرد که در پیشگیری و درمان آن موثر است، و در واقع بخشی از مفهوم «پزشکی دقیق» را در بر می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: سلول درمانی بیماری پارکینسون
راهکارهای کاهش ریسک سرطان ریه ارثی
با آگاهی از این که آیا سرطان ریه ارثی است، می‌توان راهکارهایی را جهت کاهش ریسک ابتلا به آن به کار بست. سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار، آلودگی هوای داخل و خارج خانه، به همراه علل ژنتیکی از مهمترین فاکتورهای موثر در بروز سرطان ریه است. باید توجه داشت در برخی موارد تجمع بیماری در یک خانواده ممکن است به علت مواجه شدن با عوامل خطر محیطی مشترک و نه به دلیل سابقه ژنتیکی باشد. از این رو لازم است افراد به صورت دقیق مورد ارزیابی و مشاوره ژنتیکی قرار گیرند.
دوری از ریسک فاکتورهای محیطی مانند دود دخانیات، هوای آلوده و داشتن رژیم غذایی سالم شامل میوه‌ها و سبزیجات کافی، در کنار بهره‌مندی از مشاوره ژنتیک می‌تواند در کاهش ریسک ابتلا به این عارضه مفید باشد.
بیشتر بخوانید: بیماری فنیل کتونوری
مشاوره ژنتیک سرطان ریه ارثی
مطالعات روی سرطان ریه ارثی و خانوادگی با شناخت نشانگرهای این بیماری و تشخیص زودهنگام سبب پیشگیری و درمان هدفمند آن می‌گردد. بنابراین توصیه می‌شود افرادی که دارای سابقه خانوادگی سرطان ریه بوده و نگران این موضوع هستند که آیا سرطان ریه ارثی است، حتما از مشاور ژنتیک فرد محور در این زمینه کمک گرفته و اطلاعات دقیق را دریافت نمایند.
مدیریت چند رشته‌ای بیماران درگیر با بیماری سرطان ریه باید ژنتیک بالینی سرطان را نیز شامل شود. سرطان ریه در زیر گروه‌های خاص و به ویژه بیماران جوان آدنوکارسینوم که سابقه مصرف سیگار را ندارند می‌تواند سابقه ژنتیکی داشته باشد. متخصصان مختلف در این رابطه مانند متخصصین ریه، انکولوژیست قفسه سینه و متخصصان ژنتیک سرطان باید با حساسیت ژنتیکی این بیماری آشنا باشند. آزمایشگاه‌های ژنتیک نیز باید آزمایشات ژنتیک مرتبط با این بیماری را ارائه دهند.
سوالات متداول
چه زمانی لازم است به مشاوره ژنتیک سرطان ریه مراجعه کنیم؟
افرادی که دارای سابقه خانوادگی این بیماری هستند و بستگان آنها با این بیماری درگیر بوده‌اند، بهتر است برای بررسی دقیق با یک مشاوره ژنتیک سرطان ریه در ارتباط باشد.
مشاوره ژنتیک در شناسایی سرطان ریه ارثی چه میزان ضرورت دارد؟
بررسی دقیق ریسک فاکتورهای دخیل در بروز سرطان ریه، با شناسایی زودهنگام علل زمینه‌ای می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و یا درمان زودهنگام این بیماری داشته باشد.
آیا سوابق خانوادگی تایید کننده ابتلای فرد به سرطان ریه است؟
در پاسخ به سوال آیا سرطان ریه ارثی است ذکر شد که عامل ژنتیک می‌تواند احتمال بروز این بیماری را افزایش دهد اما این به معنی ابتلای حتمی فرد با سابقه خانوادگی نیست.
نتیجه گیری
در این مقاله اطلاعاتی پیرامون این سوال که آیا سرطان ریه ارثی است ارائه گردید. همانطور که اشاره شد علل اصلی این بیماری فاکتورهای محیطی مانند آلاینده‌های هوا، مصرف سیگار و دخانیات است. اما مطالعات انجام شده تاثیر ژنتیک را نیز در بروز این بیماری مشخص کرده‌اند که در پاسخ سوال آیا سرطان ریه ارثی است یا نه؟ باید تایید کرد که وجود برخی عوامل ژنتیکی و سوابق خانوادگی می‌تواند خطر و احتمال بروز این بیماری را در فرد افزایش دهد.